Kwasica ketonowa to poważne i potencjalnie zagrażające życiu powikłanie cukrzycy. Najczęściej występuje w przebiegu cukrzycy typu 1, choć może również pojawić się u pacjentów z cukrzycą typu 2. Stan ten jest wynikiem znacznego niedoboru insuliny, który prowadzi do zaburzeń metabolicznych, takich jak wysoka hiperglikemia, obecność ciał ketonowych we krwi oraz zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej.

Czym jest kwasica ketonowa?

Kwasica ketonowa (ang. diabetic ketoacidosis) to stan, w którym organizm, z powodu braku dostatecznej ilości insuliny, nie jest w stanie prawidłowo wykorzystywać glukozy jako źródła energii. W efekcie:

1. Organizm zaczyna wykorzystywać tłuszcze jako alternatywne paliwo.

2. Dochodzi do zwiększonej produkcji ciał ketonowych, które są ubocznym produktem przemiany tłuszczów.

3. Nadmiar ciał ketonowych powoduje zakwaszenie organizmu, co objawia się obniżeniem pH krwi i powstaniem zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej.

Przyczyny kwasicy ketonowej

Główną przyczyną kwasicy ketonowej jest niedobór insuliny, który może być spowodowany:

• Niewłaściwym leczeniem cukrzycy, np. pomijaniem dawek insuliny.

• Pierwszym rozpoznaniem cukrzycy typu 1, gdy pacjent nie otrzymuje jeszcze odpowiedniego leczenia.

• Zwiększonym zapotrzebowaniem na insulinę w sytuacjach takich jak infekcje, urazy, stres czy ciąża.

• Nadużywaniem alkoholu lub niektórymi stanami metabolicznymi.

Objawy kwasicy ketonowej

Kwasica ketonowa rozwija się stopniowo, a jej pierwsze objawy mogą być łatwe do przeoczenia. Do najczęstszych symptomów należą:

• Wzmożone pragnienie i suchość w jamie ustnej.

• Częste oddawanie moczu, co prowadzi do odwodnienia.

• Zapach acetonu z ust – słodkawy, przypominający zapach zmywacza do paznokci.

• Bóle brzucha, nudności i wymioty.

• Osłabienie i zmęczenie.

• Zaburzenia świadomości, aż do śpiączki cukrzycowej w ciężkich przypadkach.

• Przyspieszony, głęboki oddech (tzw. oddech Kussmaula), który jest próbą organizmu na wyrównanie równowagi kwasowo-zasadowej.

Jak rozpoznać kwasicę ketonową?

Diagnostyka kwasicy ketonowej opiera się na kilku podstawowych badaniach:

4. Pomiar glukozy we krwi – poziom cukru zwykle wynosi ponad 250 mg/dl.

5. Obecność ciał ketonowych w moczu lub krwi – wskazuje na intensywny rozpad tłuszczów.

6. Badanie gazometrii – ujawnia spadek pH krwi (kwasica metaboliczna).

7. Zaburzenia elektrolitowe, np. niedobór potasu i odwodnienie.

8. Luka anionowa, wskazująca na zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej.

Leczenie kwasicy ketonowej

Leczenie kwasicy ketonowej wymaga natychmiastowej interwencji, najczęściej w warunkach szpitalnych. Podstawowe elementy terapii to:

9. Podawanie insuliny – w celu wyrównania poziomu glukozy we krwi i zahamowania produkcji ciał ketonowych.

10. Uzupełnianie płynów – w celu zwalczania odwodnienia i przywrócenia równowagi elektrolitowej.

11. Wyrównanie niedoboru potasu – kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania serca i mięśni.

12. Monitorowanie i leczenie innych powikłań, takich jak zaburzenia kwasowo-zasadowe.

Ważne jest również leczenie przyczyny, która doprowadziła do rozwoju kwasicy ketonowej, np. infekcji.

Powikłania cukrzycowej kwasicy ketonowej

Nieleczona lub źle leczona kwasica ketonowa może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak:

• Śpiączka ketonowa, spowodowana ciężkim zaburzeniem świadomości.

• Ciężkie zaburzenia elektrolitowe, wpływające na funkcjonowanie serca i układu nerwowego.

• Obrzęk mózgu, szczególnie u dzieci.

Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i właściwe leczenie tego stanu.

Zapobieganie kwasicy ketonowej

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia kwasicy ketonowej, należy:

1. Regularnie monitorować poziom glukozy we krwi i obecność ciał ketonowych podczas choroby.

2. Stosować się do zaleceń dotyczących dawki insuliny i leczenia cukrzycy.

3. Zwiększać ilość płynów w diecie w czasie infekcji czy innych stanów podnoszących ryzyko odwodnienia.

4. Regularnie konsultować się z lekarzem w celu oceny kontroli cukrzycy.

Kwasica ketonowa to ostre powikłanie cukrzycy, najczęściej związane z niedoborem insuliny w cukrzycy typu 1. Charakteryzuje się hiperglikemią, obecnością ciał ketonowych i zaburzeniem równowagi kwasowo-zasadowej. Jej objawy, takie jak zapach acetonu z ust, bóle brzucha czy oddech Kussmaula, wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. Leczenie opiera się na podawaniu insuliny, uzupełnianiu płynów i elektrolitów, a także eliminacji przyczyny. Kluczowe jest także zapobieganie kwasicy poprzez właściwe zarządzanie cukrzycą i wczesne rozpoznawanie objawów.

Potrzebujesz leków na cukrzycę? Skonsultuj się z lekarzem online i uzyskaj e-receptę bez wychodzenia z domu! Na Receptovo.pl możesz w kilka minut otrzymać potrzebne leki i kontynuować leczenie bez zbędnych formalności. Szybko, wygodnie i bez kolejek!